"Emancipatie is: zelf aan het stuur zitten van je leven.” - Máxima Zorreguieta (speech 2014, Eindhoven)
Het was 1894. In een tijd waarin talloze wereldwijde avonturen plaatsvonden, wilde Annie Kopchovsky uit Boston bewijzen dat vrouwen net zo capabel waren als mannen om geweldige prestaties te leveren. Ze besloot een weddenschap af te sluiten over de vraag of een vrouw de wereld rond zou kunnen fietsen zoals de Brit Thomas Stevens ongeveer 10 jaar eerder had gedaan, en streefde ernaar dit binnen 15 maanden te voltooien.
Nadat ze twee dagen eerder had leren fietsen en een lange rok droeg, zwaaide Annie haar jonge gezin op 27 juni 1894 vaarwel en reed op een zware vrouwenfiets de wijde wereld in. Het enige wat ze bij zich had, was een extra set kleding, een pistool en een bordje met reclame voor Londonderry Spring Water; dit was onderdeel van een sponsorovereenkomst waarbij ze ook haar naam veranderde in Annie Londonderry…
Het is 2020. Ik kan me voorstellen dat je bij bovenstaand verhaal over Annie denkt: dat is bijzonder! Zonder man, kinderen achterlatend, in die tijd… En ik denk ook, dat als het haar echtgenoot was geweest die huis en haard achterliet, je dan ongeïnteresseerd je schouders had opgehaald. Het had geen indruk gemaakt.
Volgende week vertrek ik naar Noorwegen. Daar ga ik een deel van de route fietsen waar ik een fietsroutegids van zal maken. Ik ga in mijn eentje en zal zo’n vier tot zes weken wegblijven. Zonder Remy.
Waarschijnlijk denk je nu: dat is bijzonder! In haar eentje, zonder man! Het scheelt dat ze geen kinderen heeft… En ik denk ook, dat als het Remy was geweest die huis en haard achterliet, je dan ongeïnteresseerd je schouders had opgehaald. Het zou geen indruk maken.
Heb ik gelijk of ongelijk? Ik zou willen dat ik nu ongelijk heb. Dat je zojuist niet eens op het idee kwam om daar überhaupt iets van te vinden. Dat het ruim honderd jaar later echt geen bal meer uitmaakt of je man of vrouw bent. Of allebei. Of geen van beiden.
Maar uit de vele opmerkingen die ik krijg maak ik op dat we in al die tijd nog niet zo heel veel verder zijn gekomen met emancipatie. Dat het wel degelijk verschil maakt wie van de twee uit een hetero-relatie voor langere tijd weggaat.
En ook al zijn die opmerkingen soms positief bedoeld: ‘dat je dat durft, wat knap!’, ‘jij doet het gewoon, wat een lef!’ en ‘wat fijn dat Remy dat ook prima vindt!’ (Ja, duh…); of minder positief (maar die citeer ik niet), ik heb hierdoor wel het gevoel me te moeten bewijzen en over een glazen plafond te fietsen (huh, dat laatste klinkt wel eng…).
Ik heb zelfs overwogen om over dit project niet te schrijven onderweg (het is tenslotte werk), maar ik weet niet of ik dat kan laten. Het schrijven vind ik fijn en is inmiddels een wezenlijk onderdeel van het reizen. Dus ja, deels kies ik er dan ook voor om op dat glazen plafond te fietsen, maar laat het alsjeblieft niet uitmaken dat ik toevallig een vrouw ben. En ja, ik weet het, over glas fietsen kan best glad zijn.
Ik doe het wel anders dan Annie. Ik sluit geen weddenschap af, doe geen sponsortocht en neem geen pistool mee. Maar een zak zelfvertrouwen en een doos doorzettingsvermogen heb ik wel bij me. Zelfs een reeks recalcitranties als reservemateriaal, dat kan ook geen kwaad onderweg.
En hoe het met Annie ‘Londonderry’ Kopschovsky afliep? Ze kwam terug na 15 maanden. Ze had de wereld rondgefietst en won daarmee de weddenschap. Haar weg ging niet over rozen (gelukkig maar, want dan heb je zo een lekke band) en ze heeft ontberingen zoals kou, hitte, poging tot overval en blessures moeten doorstaan. Maar het was haar gelukt te bewijzen dat ze als vrouw net zo bekwaam was als een man.
Bronnen:
https://www.wiredforadventure.com/historys-heroes-fearless-woman-cycled-the-world/
https://annielondonderry.com/